Xét nghiệm máu bình thường là xét nghiệm được thực hiện trong các cuộc kiểm tra sức khoẻ định kỳ hoặc nằm trong quy trình khám chữa bệnh. Có nhiều người thắc mắc rằng không biết xét nghiệm máu bình thường có phát hiện HIV hay không? Nếu có tể phát hiện được thì quả là một điều tốt giúp đối tượng có tiềm ẩn nguy cơ mắc bệnh cao biết được mình có hay không mang bệnh. Cùng tìm câu trả lời trong bài viết dưới đây:
Mục lục:
Tổng quan về HIV
HIV được biết đến là hội chứng suy giảm miễn dịch ở con người do nhiễm phải virus HIV (Human Immunodeficiency Virus). Virus này thuộc họ Retroviridae, có vật chất di truyền RNA là một sợi dương có áo ngoài. Khi bị nhiễm, virus nhân lên và tấn công vào hệ miễn dịch con người đó là các đại thực bào, tế bào lympho T khiến cho chức năng miễn dịch suy giảm. Từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho sự xâm nhập và phát triển của các loại vi sinh vật gây hại khác. Vậy nên bệnh HIV còn gọi là bệnh cơ hội.
Không có các ổ dịch HIV trong tự nhiên, nguồn lây truyền duy nhất đó chính là người bị nhiễm HIV. Có ba con đường lây truyền chủ yếu là:
- Lây qua đường máu: Sử dụng chung bơm kim tiêm, dùng dao cạo, dụng cụ xăm trổ, xăm lông mày, kim châm cứu, có vết thương hở tiếp xúc trực tiếp với máu người bị HIV…
- Lây truyền qua đường tình dục: Quan hệ tình dục không an toàn với người bị HIV. Tỷ lệ cao nhất là qua đường hậu môn, tiếp đến là đường âm đạo rồi đường miệng.
- Lây truyền từ mẹ sang con: Người mẹ bị HIV có thể lây sang cho con bằng đường nhau thai’ nước ối hoặc dịch âm đạo người mẹ ngấm vào niêm mạc hoặc vết thương hở của con; lây qua sữa mẹ. Có một số trường hợp đặc biệt là mẹ bị HIV nhưng con lại âm tính với HIV.
Triệu chứng lâm sàng của bệnh khi mới phát không có quá nhiều đặc trưng: ho sốt liên tục, nổi phát ban khắp cơ thể, sút cân nhanh chóng, cơ thể mệt mỏi… tương tự như cảm cúm. Bởi vậy mà nhiều người không đi khám để phát hiện sớm. Khi chuyển sang giai đoạn cuối là AIDS thì hệ miễn dịch của con người hoàn toàn bị vô hiệu hoá. Các nhiễm trùng do vi sinh vật khác gây ra tấn công cơ thể, phá huỷ chức năng các cơ quan và dẫn đến tử vong.
Xét nghiệm máu thông thường có phát hiện HIV
Hiện nay HIV/ AIDS chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, đây vẫn là bệnh lý khiến cả xã hội đều phải e sợ. Việc phát hiện sớm HIV là điều mong muốn của người bệnh để có những hướng điều trị kịp thời nhất, tránh cho bệnh tiến triển nặng sang giai đoạn AIDS, lúc này là vô phương cứu chữa. Vậy xét nghiệm máu bình thường có phát hiện HIV là thắc mắc chung của mọi người. Bởi xét nghiệm này nằm trong các mục thường có khi đi kiểm tra sức khoẻ, nếu phát hiện được thì là một điều rất tốt.
Nhưng câu trả lời chính xác là không. Trong xét nghiệm máu cơ bản mỗi khi chúng ta đi kiểm tra sức khoẻ chỉ có thể biết được một số chỉ số như sau:
- Công thức máu: Định lượng được các thành phần của máu như hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, các tính chất của chúng như độ lớn, định lượng hemoglobin, … Khi có những bất thường so với chỉ số bình thường bác sĩ sẽ dựa vào đó cùng các biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm khác đưa ra chẩn đoán.
- Đường máu: Là chỉ số glucose trong máu. Chỉ số này nhằm chuẩn đoán và theo dõi ở người bị tiểu đường.
- Xét nghiệm mỡ máu: Đo các chỉ số về Tryglycerid hoặc cholesterol như định lượng Chol toàn phần, HDL, LDL,… Nó còn giúp chẩn đoán tình trạng mỡ máu.
- Chỉ số men gan: Để xác định nồng độ men gan có AST (hoặc SGPT) và ALT (hoặc SGOT) trong máu để chẩn đoán các bệnh lý về gan như viêm gan virus, nghiện rượu, ung thư gan… Ngoài ra còn trong một số bệnh như viêm tuỵ, nhồi máu cơ tim…
Các chỉ số trên hoàn toàn không liên quan đến kết quả dương tính hay âm tính của HIV.
Xét nghiệm đặc hiệu chẩn đoan HIV
Thông thường người nghi nhiễm HIV thường có tâm lý là dấu bệnh, họ mong muốn bằng cách nào đó phát hiện bệnh nhưng không để người khác biết. Điều này là không đúng, nếu bạn muốn xét nghiệm HIV trước hết phải báo với cán bộ y tế về việc xét nghiệm này. Bởi HIV là bệnh rất dễ lây truyền, để xét nghiệm thì cán bộ y tế buộc phải thực hiện các biện pháp an toàn một cách thận trọng nhất nhằm giảm tối đa nguy cơ lây nhiễm cho chính mình. Hiện nay có nhiều phương pháp đặc hiệu xét nghiệm HIV cho kết quả chính xác cao. Không nhất thiết phải lấy máu mà có thể thông qua các mẫu xetts nghiệm khác như dịch tiết, hoặc nước tiểu. Dưới đây là một số phương pháp như vậy:
Xét nghiệm Acid Nucleic ( NAT)
Phương pháp xét nghiệm này để kiểm tra sự có mặt của virus HIV trong máu, nó còn cho biết về lượng vi rút có trong máu. Đây gọi là xét nghiệm tải lượng virus. Cách này thường ít được sử dụng đại trà để tầm soát HIV đối với cá nhân bởi vì chi phí chi trả cho nó khá tốn kém. Thường các bác sĩ chỉ tư vấn cho những người có nguy cơ phơi nhiễm cao hoặc đã xuất hiện các triệu chứng sớm của bệnh.
Xét nghiệm Kháng nguyên/ Kháng thể HIV
Kháng nguyên chính là những vật chất lạ xâm nhập vào trong cơ thể, lúc đó cơ thể sẽ kích hoạt hệ thống miễn dịch một cách tự nhiên. Kháng nguyên được sinh ra bởi khả năng miễn dịch của cơ thể khi tiếp xúc với kháng nguyên. Xét nghiệm này giúp chúng ta tìm kiếm được cả kháng nguyên và kháng thể. Nếu virus HIV xâm nhập vào cơ thể bạn thì sau 2-4 tuần xét nghiệm kháng nguyên/ kháng thể chúng ta sẽ tìm được một loại kháng nguyên là ps24 giúp xác định bạn nhiễm HIV một cách chính xác.
Xét nghiệm Kháng thể HIV
Xét nghiệm kháng thể được gọi là xét nghiệm nhanh, hầu hết đều có thể thực hiện tại nhà. Thông qua các que test nhanh giúp phát hiện sự có mặt của kháng thể HIV có mặt trong máu hoặc dịch tiết cơ thể. Với trường hợp dịch tiết làm tại nhà có thể sử dụng dịch trong khoang miệng. Chỉ sau 30 phút thực hiện thì đã có kết quả trả về.
Khi nào cần đi xét nghiệm HIV
Các chuyên gia của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh CDC Hoa Kỳ khuyến cáo rằng tất cả mọi người trong độ tuổi từ 13 đến 64 nên xét nghiệm HIV ít nhất một lần trong năm như một phần của việc chăm sóc sức khoẻ định kỳ. Theo ước tính tại đây thì cứ trong 7 người sẽ có 1 người nhiễm HIV mà không hề biết.
Còn những đối tượng nằm trong nhóm có nguy cơ cao thì việc kiểm tra này cần được thực hiện thường xuyên. Nếu bạn nằm trong nhóm đối tượng dưới đây thì nên đi xét nghiệm HIV càng sớm càng tốt:
- Quan hệ tình dục với người bị dương tính HIV
- Người có quan hệ đồng tính nam
- Quan hệ tình dục với nhiều người
- Từng mua bán dâm
- Sử dụng chung bơm kim tiêm hoặc các dụng cụ, vật dụng khác như nước, bông y tế với người khác.
- Từng có chẩn đoán hoặc điều trị viêm gan, lao
- Đã từng được chẩn đoán hoặc điều trị bệnh lây nhiễm qua đường tình dục khác
- Từng quan hệ tình dục với người có có ít nhất 1 trong các đặc điểm trên.
Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm HIV
Có hai trường hợp kết quả xét nghiệm HIV được trả về là âm tính và dương tính.
Với kết quả HIV âm tính không có nghĩa là bạn hoàn toàn không có khả năng nhiễm HIV. Kết quả này chỉ có thể khẳng định tại thời điểm bạn xét nghiệm cơ thể chúng ta không mang virus hoặc xét nghiệm chưa phát hiện được virus. Khả năng cao là bạn đang ở trong giai đoạn cửa sổ. Giai đoạn này thường kéo dài từ 3-6 tháng kể từ khi tiếp xúc với tác nhân hoặc nguồn lây nhiễm. Thời gian này cơ thể sẽ sản sinh ra các kháng thể nhằm chống lại virus. Có thể thời điểm bạn xét nghiệm số lượng kháng thể sinh ra chưa đủ nên vẫn cho kết quả âm tính mặc dù trong cơ thể đã tồn tại virus HIV rồi. Thời kỳ này vô cùng nhạy cảm, bạn chưa biết được mình có thật sự bị nhiễm hay không, có sự chủ quan nên dễ là nguồn lây cho nhiều người xung quanh. Nếu như nghĩ rằng mình có nguy cơ cao và xác định đang trong kỳ cửa sổ thì nên làm lại xét nghiệm để biết được chính xác tình trạng bệnh của mình.
Kết quả xét nghiệm trả về dương tính: Nghĩa là cơ thể bạn đang mang virus HIV. Lúc này chúng ta cần đến ngay các cơ sở y tế để nhận được sự tư vấn, thăm khám và điều trị sớm nhất.
Vì sao phải xét nghiệm sớm HIV
Xét nghiệm sớm HIV đối với các đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao là điều vô cùng cần thiết. Bởi những nguyên nhân dưới đây:
Xét nghiệm là cách duy nhất để phát hiện bệnh
HIV không phải là bệnh quá xa lạ trong xã hội ngày nay. Bởi mọi người nhận thức được sự nguy hiểm của nó và cho đến bây giờ vẫn chưa có thuốc đặc trị bệnh. Người bị HIV hệ miễn dịch sẽ dần dần suy giảm cho đến khi bị phá hủy hoàn toàn chuyển sang giai đoạn cuối là AIDS. Rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện nhằm tìm kiếm cơ hội sống cho những người bị HIV nhưng cho đến bây giờ vẫn chưa có khả quan.
Để biết bản thân bị bệnh hay không thì cách duy nhất đó chính là xét nghiệm HIV. Thường thì giai đoạn đầu bệnh không có các biểu hiện đặc trưng, dễ nhầm với nhiều bệnh khác. Người ta chỉ phát hiện khi nó đã bước sang giai đoạn cuối. Bởi vậy mà nhiều người chủ quan với sức khỏe của mình, không biết virus nguy hiểm này đang tồn tại trong cơ thể gây nguy hiểm cho tính mạng.
Tăng hiệu quả điều trị khi phát hiện sớm bệnh
Mặc dù không cách nào chữa khỏi hoàn toàn nhưng với sự phát triển như vũ bão của nền y học hiện đại ngày nay thì việc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh là điều có thể. Nếu không phải là đối tượng có nguy cơ lây nhiễm cao thì việc xét nghiệm sớm HIV sẽ cho bạn biết tình trạng sức khỏe của bản thân và trao đổi với bác sĩ về biện pháp điều trị chủ động.
Các nhà nghiên cứu đã bào chế ra thuốc kháng virus ARV nhằm hạn chế sự phát triển của căn bệnh này và cải thiện sức khỏe một cách đáng kể. Ở Việt Nam và cả thế giới đã có nhiều trường hợp nhờ được phát hiện sớm mà sức khỏe tốt hơn, duy trì được sức khỏe ở trạng thái bình thường. Khi xét nghiệm HIV dương tính các bác sĩ sẽ thực hiện thêm một số xét nghiệm khác nữa để chẩn đoán mức độ nhằm đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất kìm hãm sự phát triển của virus. Theo khuyến cáo của Cục phòng chống HIV thuộc Bộ Y tế, với người có nguy cơ nhiễm bệnh cao thì nên xét nghiệm HIV định kỳ từ 6 đến 12 tháng.
Tránh lây nhiễm trong cộng đồng
Nếu người nhiễm HIV không biết được mình bị bệnh đồng nghĩa với việc họ sẽ không được tiếp xúc với các biện pháp bảo vệ, dịch vụ chăm sóc sức khoẻ cho bản thân và những người xung quanh. Một tình trạng đáng báo động là tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng ngày càng cao. Trong số đó có nguyên nhân đáng quan ngại nhất là do nguồn lây HIV không biết mình mang bệnh và không được tiếp cận với các biện pháp dự phòng.
Lây nhiễm từ mẹ sang con, chồng sang vợ hay ngược lại, quan hệ tình dục không an toàn… là những phương thức khiến cho số người nhiễm HIV ngày càng tăng. Để giảm được tình trạng này thì xét nghiệm tìm ra nguồn lây là điều nên làm. Nếu dương tính thì người bệnh sẽ được điều trị tâm lý, tiếp xúc với cách bảo vệ bảo thân và tránh lây nhiễm cho người khác. Ví dụ như bà mẹ mang thai thì em bé sau sinh sẽ được điều trị và nuôi dưỡng đúng cách, tư vấn về kế hoạch hóa gia đình.
>>>Xem thêm
Tiết kiệm chi phí và giảm gánh nặng về kinh tế
Phát hiện sớm thì việc điều trị sẽ trở nên đơn giản hơn rất nhiều bởi vậy mà giảm đáng kể về chi phí khám, chữa, thuốc men điều trị cũng như tiền giường tại các cơ sở y tế. Hơn nữa phát hiện sớm thì hiệu quả dự phòng cao, giảm được nguy cơ lây nhiễm cho người xung quanh. Lâu dài sẽ tiết kiệm chi phí cho gia đình cũng như xã hội.
Sức khỏe ổn định cũng là tiền đề để người bệnh có thể tham gia lao động, sản xuất nhằm duy trì sinh hoạt và trang trải cho các chi phí chữa bệnh.
Xét nghiệm máu bình thường có phát hiện sớm HIV không thì câu trả lời là không. Với bệnh lý HIV này cần có những xét nghiệm đặc hiệu như tải lượng virus, xét nghiệm kháng nguyên/ kháng thể, hay test nhanh kháng thể tại nhà. Và hơn hết hãy lựa chọn những cơ sở y tế uy tín. Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn có thêm kiến thức quan trong bệnh xã hội nguy hiểm này.
